Ngày 20/6/2025, Bộ Y tế công bố thành lập Hội đồng Y khoa Quốc gia Việt Nam, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong tiến trình cải cách hoạt động cấp giấy phép hành nghề khám chữa bệnh. Theo lộ trình được quy định trong Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 (Luật số 15/2023/QH15), kể từ 01/01/2027, việc cấp mới và gia hạn giấy phép hành nghề sẽ yêu cầu tất cả bác sĩ phải tham dự kỳ thi đánh giá năng lực hành nghề quốc gia, tổ chức 5 năm một lần.
Chuẩn hóa năng lực hành nghề theo thông lệ quốc tế
Kỳ thi đánh giá năng lực hành nghề là một phần trong nỗ lực xây dựng hệ thống quản lý chất lượng nhân lực y tế theo chuẩn hóa quốc gia, hướng tới mô hình mà nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore… đã áp dụng. Thay vì cấp chứng chỉ hành nghề vĩnh viễn, đội ngũ hành nghề y tại các quốc gia này thường xuyên trải qua các kỳ đánh giá định kỳ để cập nhật kiến thức và đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế.
Tại Việt Nam, theo quy định mới, giấy phép hành nghề sẽ có thời hạn 5 năm. Để được cấp lại, người hành nghề cần đáp ứng các điều kiện bao gồm: tham gia kỳ thi đánh giá năng lực, hoàn thành số giờ giáo dục y khoa liên tục (CME) theo quy định, và đảm bảo không vi phạm quy tắc hành nghề.
Lộ trình áp dụng cụ thể
- Các nhân viên y tế được cấp giấy phép hành nghề trong giai đoạn từ 01/01/2024 đến 31/12/2026 (và trở về trước) sẽ được miễn thi đánh giá năng lực lần đầu.
- Tuy nhiên, kể từ 01/01/2027, tất cả các trường hợp cấp mới hoặc gia hạn giấy phép hành nghề (nhưng không đạt đủ điều kiện) đều phải tham gia kỳ thi.
- Đối với các nhân viên y tế đang hành nghề với chứng chỉ cấp trước năm 2024, sẽ có lộ trình chuyển đổi sang giấy phép hành nghề, và đến kỳ gia hạn tiếp theo, sẽ tham gia gia hạn theo hướng dẫn.
🗓️ Lộ trình thi theo chuyên ngành
Theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 và thông tin từ Hội đồng Y khoa Quốc gia, dự kiến:
- 📅 Từ ngày 01/01/2027: Thi kỳ thi quốc gia dành cho bác sĩ (bao gồm bác sĩ đa khoa, răng hàm mặt, y học cổ truyền…)
- 📅 Từ ngày 01/01/2028: Mở rộng kỳ thi cho y sĩ, điều dưỡng và hộ sinh
- 📅 Từ ngày 01/01/2029: Tiếp tục cho các chức danh kỹ thuật y, dinh dưỡng lâm sàng, cấp cứu viên ngoại viện và tâm lý lâm sàng
Nhiều ý kiến trái chiều từ thực tiễn
Dù được đánh giá là bước tiến phù hợp với xu hướng quốc tế, quy định mới cũng gây ra không ít lo ngại trong giới chuyên môn. Nhiều bác sĩ, đặc biệt là ở các bệnh viện tuyến huyện, xã hoặc vùng sâu vùng xa, bày tỏ lo ngại về áp lực gia tăng trong khi điều kiện hành nghề, thu nhập và cơ hội học tập nâng cao còn hạn chế.
“Chúng tôi hoàn toàn đồng thuận với việc nâng cao chất lượng đội ngũ bác sĩ, nhưng nếu thi mà không có ngân hàng câu hỏi rõ ràng, không được đào tạo bài bản hoặc không có hỗ trợ tài chính thì sẽ tạo ra thêm gánh nặng không cần thiết”, một bác sĩ tại tỉnh miền Trung chia sẻ.
Ngoài ra, việc chênh lệch chất lượng đào tạo giữa các trường đại học y cũng khiến nhiều người lo ngại về tính công bằng của kỳ thi chung, nếu không có lộ trình chuẩn bị kỹ lưỡng.
Bài toán song hành giữa cải cách và hỗ trợ
Theo nhiều chuyên gia, để kỳ thi đánh giá năng lực hành nghề thực sự trở thành công cụ nâng cao chất lượng chứ không trở thành rào cản hành nghề, cần đồng thời triển khai nhiều chính sách hỗ trợ:
- Minh bạch hóa quy trình thi, xây dựng ngân hàng đề mẫu, đề cương ôn tập rõ ràng.
- Miễn hoặc hỗ trợ lệ phí thi, đặc biệt với bác sĩ công tác tại tuyến y tế cơ sở.
- Cải thiện hệ thống CME, tăng cường đào tạo liên tục với nội dung thực tiễn.
- Xem xét cơ chế đãi ngộ, thu nhập và bảo vệ pháp lý cho bác sĩ, đảm bảo sự cân bằng giữa trách nhiệm và quyền lợi.
Hướng tới nền y tế an toàn và minh bạch
Cải cách hệ thống cấp phép hành nghề là một trong những trọng tâm chiến lược phát triển nguồn nhân lực y tế giai đoạn 2025–2030. Việc thi đánh giá năng lực không chỉ là công cụ quản lý, mà còn góp phần xây dựng niềm tin giữa người bệnh và nhân viên y tế, hướng tới một nền y tế chất lượng, an toàn và hội nhập quốc tế.
Tuy nhiên, như nhiều chuyên gia nhận định: cải cách chỉ thành công khi đi kèm sự lắng nghe, hỗ trợ và đồng hành thực chất từ cơ quan quản lý đối với những người trực tiếp chịu ảnh hưởng – đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế.
Từ năm 2027, nhân viên y tế sẽ phải thi để được hành nghề: Cải cách theo chuẩn quốc tế hay áp lực nghề nghiệp gia tăng?